Voor de sloop. In het landschap aan de rand van Lelystad loopt tussen de waterzuivering en de gevangenis een onverhard weggetje. De Volvo van Elias Tieleman had wat moeite met de vele gaten die in de zandweg zitten; stapvoets gingen we verder. We zijn op weg naar station Lelystad-Zuid, een nooit in gebruik genomen treinstation. Een spookstation.
Als je in de trein van Almere naar Lelystad goed oplet zie je het perron. Het is een betonnen perron, herkenbaar als de beenderen van een treinstation. Nooit werd het afgemaakt. Jarenlang was het een spookstation.
Niet betreden
De ruwbouw van Lelystad-Zuid stond er sinds 1988, net als Lelystad-Centraal. Wat was het plan? Lelystad zou gaan groeien, veel gaan groeien. En het leek de gemeente een logische stap om dan uit te breiden naar het zuiden.
Daar moest bebouwing komen, levende wijken, industrie. Maar helaas breidde het inwoneraantal een stuk minder snel uit, waardoor het station overbodig was. Nu is het een overblijfsel van de hoop van Lelystad.
Om de zoveel tijd kwam iemand met een voorstel voor het casco.
Slopen. Een kabelbaan tussen het bezoekerscentrum van de Oostvaardersplassen en Lelystad-Zuid. Expositieruimte. Werkplekken voor creatievelingen.
Maar het bleef een grijs, betonnen perron met daaronder graffiti, bierblikjes, kleding en chipszakken. Af en toe liep er een kat, of hupte er een konijn voorbij.
Elias Tieleman van de Stichting De Barak was één van de plannenmakers voor het spookstation. De kunstenaar mocht een fotowedstrijd uitschrijven en die foto’s vervolgens exposeren ‘in’ het station. De stichting had nog meer plannen, waaronder slaapunits voor creatieve zelfstandigen.
Maar eigenaar ProRail zag dat niet zitten. Grote hekken stonden de laatste jaren op alle plekken waar delen van de oude trappen te vinden waren, rood-wit politielint bungelde aan het rasterwerk. Niet betreden.
Pracht van de verlatenheid
Toen Elias en ik bij het station waren was het slot geforceerd en konden we de halfvergane trappen op klauteren en het perron bezichtigen. We waren op verboden gebied. We stonden nog geen minuut naast het spoor, achter een hekje, toen er een trein naderde, die prompt langzamer ging rijden.
Het perron mocht dan in onbruik zijn, maar veel jongeren wisten de weg naar boven te vinden. En niet alleen om even te kijken. Ook om gedurfde stunts uit te halen. Of, en dat is veel erger, een poging te doen een eind aan hun leven te maken.
Vandaar dat machinisten meteen op hun hoede waren als ze hier iemand zagen. Elias stak vriendelijk zijn hand op toen de trein langs ons reed. ‘Maar goed dat we even gezien zijn’, zei Elias. ‘Wij zijn niets rottigs van plan en zodra de machinist dit meldt worden de hekken weer op slot gedaan door ProRail. Dat scheelt misschien weer een poging.’
Onder het spoor namen we de graffiti in ons op, bestudeerden het licht dat door de kieren kwam, het groen dat er tussen het beton door groeide.
Elias vertelde dat dit voor hem een prachtig voorbeeld is van hoe mooi een verlaten plek kan zijn, hoe de natuur zijn weg vindt. En dat het iets rustgevends uitstraalt. Terwijl hij het zei denderde er een trein boven ons hoofd. Ook die treinen die elke pakweg vijf minuten langskomen hebben een rustgevend ritme, gaf Elias aan. Ik snapte wat hij bedoelde.
Aantrekkingskracht
Je kon tussen de afgesloten stationsdelen door wandelen. Met een beetje verbeeldingskracht werd de doorgang de voetgangerstunnel. Aan je linkerhand was de grootste ruimte, en ook de meest aansprekende. Daarachter paste een stationswinkel, een AH to go misschien, of een HEMA. Er was nog meer dan genoeg ruimte voor een infobalie en een KIOSK.
De muren en pilaren waren kleurrijk, in zijn huidige staat oefende de plek duidelijk aantrekkingskracht uit op graffitikunstenaars. Eén van de kunstwerken was gewijd aan The Simpsons, met daarbij een naam en een datum. ‘Waarschijnlijk een in memoriam.’ Klinkt als een logische verklaring.
Wat er met het station zou gaan gebeuren was telkens maar niet duidelijk.
‘We hebben volop geprobeerd te onderhandelen met ProRail. We hadden mooie plannen om er een broedplaats voor kunstenaars van te maken. Daar was helaas geen geld voor. Ik begreep dat afbreken uitgesteld was tot 2025, dat er misschien in 2018 iets mee zou gaan gebeuren.’
Verloren historie
Helaas bleek het uitstel van korte duur. Opeens ging de sloophamer in het spookstation. De hellingbaan en de trappen zijn verwijderd.
Elias: “Zonde om dit weg te doen, er was nog zoveel mogelijk. Flevoland heeft nu nog maar één van de twee ruïnes over. Het ambitieuze kasteel van Almere staat er nog. Maar voor hoe lang is ook nog de vraag. Ze beslissen daar vóór de Floriade van 2022 over.”
Spookstation Lelystad-Zuid trok creatievelingen aan, verveelde jongeren, wanhopigen en urban explorers: mensen die gefascineerd zijn door oude en verlaten bouwwerken. Nu de kenmerkende stationsdelen verwijderd zijn zal de aantrekkingskracht grotendeels verdwenen zijn. Dat is waarschijnlijk ook het doel geweest, wellicht om ongelukken op dat stukje spoor tegen te gaan.
Maar samen met de trappen is ook een deel van de geschiedenis van Lelystad verloren gegaan. En dat is toch spijtig.
Meer onderwegverhalen
Over opmerkelijke plekken langs de weg en het spoor
- Buurman kocht monumentale watertoren
- Dit gebeurt er achter de borden Militair terrein, verboden toegang
Waardeer dit artikel
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.