Laatst stond ik weer aan de kant van de autoweg. Niet omdat ik moest plassen, bellen of tanken, nee, omdat ik in paniek was geraakt. Waarom en hoe? Ik weet het niet precies, het is soms moeilijk om daar de vinger op te leggen. Snelwegangst, je bent er maar lekker mee.
Wat gebeurt er op dat moment eigenlijk met je? Je hart klopt als een bezetene, je zweet, je armen en benen tintelen, je hebt het benauwd en je wilt maar één ding: snel weg. Naar de veiligheid. Voor mij was de veiligheid de provinciale weg, waar ik kon stoppen wanneer ik wilde en niet moest wachten op op- of afritten. Voor anderen met andere angsten is veiligheid iets anders. Die plek waar je die presentatie niet hoeft te doen, waar die bruine kever niet is, waar je minder kans hebt op een enge ziekte. Waar je ook bang voor bent, je bent niet de enige. Dat lijkt misschien zo, omdat weinig mensen durven te praten over hun angsten of fobieën. Want bang zijn wordt gezien als een teken van zwakte. De good guy in de film gaat altijd zonder twijfelen de strijd aan. Er is in de meeste verhalen wel een angstige vriend of vriendin, die te veel vragen stelt en niks durft. Daar willen mensen liever niet mee vergeleken worden.
Angst is nuttig
Raar eigenlijk, dat we angst als iets slechts zien. Angst is juist in de basis nuttig. Het is heel natuurlijk, een waarschuwing voor gevaar. Als je een brandlucht ruikt gaan in je hoofd alarmbellen rinkelen, waardoor je meteen in actie kan komen. Stokstijf stil blijven staan als je een ratelend geluid in een woestijn hoort: helemaal goed, wie weet is er een ratelslang in de buurt. Vroeger, toen je nog op jacht moest naar je voedsel, zorgde angst dat je alert bleef op wilde dieren.
Bang voor een angstaanval
Maar wat nu als je bang bent voor dingen die eigenlijk helemaal niet eng zijn? Zoals dat bijna onzichtbare spinnetje in de hoek van de slaapkamer? Of reizen met de trein, of Halloweenmaskers? Psycholoog Kim Broos legt uit. ‘Angst is gezond. Maar als je te veel prikkels krijgt, kan het zijn dat je lichaam reageert voordat je kunt bedenken dat het wel meevalt.’ Bijvoorbeeld een wesp die opeens om je gezicht zoemt. Je schrikt, je lichaam zit vol adrenaline, je wilt vluchten. Maar de wesp is alweer weg en had geen kwaad in de zin. De volgende keer zit je misschien al een beetje zenuwachtig in de tuin en ren je weg als je iets ziet vliegen. Weer later blijf je toch maar binnen, want ja, je zit buiten niet lekker. Dat is het begin van je angst uit de weg gaan, vermijdend gedrag, vertelt Kim. ‘Je wordt bang voor een angstaanval, waardoor het telkens erger wordt.’
Ongezonde angst
Er zijn allerlei soorten angst die je dagelijks leven kunnen verstoren. Paniekstoornissen, fobieën, sociale angststoornissen, posttraumatische stressstoornissen, dwangstoornissen of de gegeneraliseerde angststoornissen (je veel zorgen maken over eigenlijk alles). Op het moment dat je je leven gaat aanpassen aan je angst, is het een ongezonde angst. Je loopt een blokje om als je een hond ziet, of jij zit dagenlang in de auto naar het trainingskamp in Portugal terwijl de rest van het team er binnen een paar uurtjes naartoe gevlogen is. Jammer toch, dat je niet kunt doen wat je wilt doen?
Wat je denkt vormt je gedrag
Niet iedereen weet of beseft dat angst een veelvoorkomend probleem is. Ongeveer 20% van de mensen heeft in zijn leven één of meer angststoornissen gehad. Het is heel heftig om te ervaren, maar gelukkig kun je die paniek en fobieën ook vaak overwinnen. Hoe? Allereerst door toe te geven dat het (veel) impact heeft op je dagelijks leven. En door te onderzoeken wát je denkt als je bang bent. Kim Broos: ‘Wat je denkt maakt je gedrag. Denk je dat je een zwakkeling bent als je geen tien haalt voor die toets? Maar is dat echt zo erg? Meer dan je best kun je niet doen. Denk je dat het vliegtuig neerstort als je in gaat stappen? Maar wat is nu echt de kans? Daar moet je goed over nadenken.’
Zorgeloos naar Frankrijk tuffen in de toekomst, dat is mijn doel
Overigens betekent dit niet dat het gemakkelijk moet zijn om van de angst af te komen. Angst is er allerlei gradaties en wat voor de één werkt, werkt voor een ander misschien niet. Zomaar verdwijnen zal het niet en meestal gaat een dergelijk proces gepaard met ups en downs. Hiervoor geldt, net als bij heel veel andere dingen: hoe eerder je begint, hoe beter. Voor mij geldt dat ik zal blijven proberen mijn snelwegangst te overwinnen. Zodat ik in de toekomst weer zorgeloos naar Frankrijk tuf, net als vroeger.
Voor mijzelf en alle anderen met angst nog een paar tips hieronder.
5 tips om angst te leren loslaten
– Doe ademhalingsoefeningen. Adem bijvoorbeeld rustig en diep in, vanuit je tenen. Hou het een paar seconden vast en adem daarna, ook weer heel rustig, uit. Je kunt veel verschillende oefeningen vinden in het boek ‘Angst, wijsheid om stormen te doorstaan’ van boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh. Ook op internet vind je genoeg oefeningen, filmpjes en fora.
– Ga je angst niet uit de weg. Het liefst zou je je niet meer zo paniekerig voelen, dat is begrijpelijk. Maar als je dingen gaat vermijden dan wordt de angst in je hoofd alleen maar groter. Kijk hoe goed het gaat als je de strijd met je angst aangaat. Focus op het positieve.
– Ga je de volgende dag iets doen waar je tegenop ziet? Ga dan vandaag even helemaal los. Loop een extra rondje hard, zing in de file heel hard mee met dat fijne nummer of dans a la die oude Chocomelreclame door de woonkamer. Op die manier ben je even goed afgeleid.
– Ga naar een instituut dat gespecialiseerd is in jouw specifieke angst of fobie. Denk bijvoorbeeld aan de Stichting Valk voor vliegangst, aan presentatiegoeroe’s bij angst voor spreken in het openbaar.
– Lees meer over jouw angst. Veel mensen zijn bang voor dingen waar ze niet veel vanaf weten. Ga het zelf ontdekken, waardoor je zekerder wordt.
Meer artikelen over angst
Vind je mijn werk waardevol? Doneer dan een kopje koffie.
Het schrijven van een verhaal kost tijd, geld en expertise. Het onderzoeken van een historisch verhaal duurt lang. Kost geld. Is ook ontzettend leuk, dat ook, zeker weten. Net als het inrichten van een tentoonstelling ook plezier geeft én veel werk kost. Als je mijn werk waardevol vindt, zou je me heel blij maken met een kleine bijdrage. Want van plezier kan ik geen eten kopen.
Doneren kan al vanaf €1,50, da’s behoorlijk goedkoper dan een kopje thee in een restaurant!